Իրանցի հետազոտողը Nikol Pashinyan / Նիկոլ Փաշինյան ի մասին
Մերձավոր Արևելքի գիտական հետազոտությունների և ռազմավարական ուսումնասիրությունների կենտրոնի թուրքական հասարակության և արտաքին քաղաքականության խմբի հետազոտող` Մոհամմադ Ալի Դասթմալի
🔴 Եթե Փաշինյանը լիներ Պաղեստինի առաջնորդը։ Հայացք պրագմատիկների և իդեալիստների միջև մրցակցության արդյունքին
Եկեք կրկին վերադառնանք Հայաստանի վարչապետի քաղաքական ուղու արժևորմանը և հարցնենք. ինչպե՞ս կարելի է բացահայտ լողալ ազգային դիցաբանության հոսանքների դեմ: Կարելի՞ է հեշտությամբ հասնել վարչապետի աթոռին լրագրության և փողոցային քաղաքականության ճանապարհով և հասնել այնպիսի քաղաքական քաջության և կոտրել այնպիսի խոշոր տաբուներ, ինչպիսիք են հարաբերությունների կարգավորումը և Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքելը: Մի երկրում, որտեղ այս հարցերը տասնամյակներ շարունակ քաղաքական ականապատ դաշտի նման են եղել, արդյո՞ք հե՞շտ է նման գործողություններ ձեռնարկել՝ պարզապես հենվելով անձնական որակների և քաջության վրա: Եթե նույն այս առաջնորդը սուննի շաֆիական մուսուլման լիներ, բայց նույն անձնական որակներով զբաղվեր Պաղեստինում քաղաքականությամբ, կարո՞ղ էր նա դեռ այդքան համարձակորեն գործել որոշումների և գործողությունների աշխարհում: Թվում է. պատասխանը բարդ է: Ընդհանուր առմամբ, աշխարհաքաղաքական խնդիրներից և միջազգային համակարգի վերաբերմունքից զատ, հետևյալ գործոնը նույնպես կարևոր է. Փաշինյանի մտավոր և անձնական կառուցվածքի մի մասը կապված է Հայաստանի հասարակական-քաղաքական կառուցվածքի հետ, իսկ նրա դեմքը կպչուն է իր հասարակության և երկրի ֆոնին: Հայ հասարակության քաղաքական հասունությունը և իշխող համակարգի ու այս երկրի ժողովրդի միաժամանակյա և հետևողական բախումը պատմության և քաղաքականության օբյեկտիվ իրականությունների հետ հեշտացրել են տաբուներից անցումը և հանգեցրել են «ազգային շահեր», «ապագա» և «խնդիրների առաջնահերթություն» հասկացությունների ավելի հստակ ընկալմանը:
Սակայն պաղեստինյան ջիհադիստական միջավայրում, եթե Փաշինյանը հասներ ղեկավար պաշտոնի, նա, հավանաբար, շատ շուտով կվերացվեր Համասի և Ջիհադի ղեկավարության ամենամոտ անդամների կողմից: Հնարավոր է, որ նրա ջանքերի ուղին, նույնիսկ Արաֆաթի և Աբու Մազենի [Մահմուդ Աբբաս] ջանքերից ավելի երկար, դեռևս քիչ հնարավորություն ուներ արդյունքի հասնելու, և ավելի իմաստուն ուղին կլիներ իր ժամանակի և էներգիայի զգալի մասը ծախսել հասարակական կառուցվածքը փոխելու և հասարակության երիտասարդ սերնդին ու միջին խավին համոզելու վրա: Հնարավոր է, որ Փաշինյանը չկարողանար արագ արդյունքի հասնել՝ Ղազայում առկա իրավիճակը փոխելու համար, բայց անկասկած, նա կստեղծեր ճաքեր իդեալների ապակու վրա, և այդ դեպքում, ամենայն հավանականությամբ, Նեթանյահուի վրա պարզապես գոռալու փոխարեն, իսլամական աշխարհում մարդու իրավունքների պաշտպաններն ու Պաղեստինին համակրողները կոչ կանեին Համասին դադարեցնել իր մութ ու մշուշոտ ուղին և հնարավորինս շուտ ազատ արձակել պատանդներին: Փաշինյանի ղեկավարման ոճը ոգեշնչող է, և եթե նա լիներ Ղազայում և Համասի գլխավորությամբ, պատերազմի ու պաշարման ցիկլը կստանար այլ ձև, և մշտական բախման փոխարեն կարևոր կդառնար տնտեսական բացումների, վերակառուցման և անվտանգության վրա կենտրոնանալը: Արդի ժամանակաշրջանում երբ գաղափարական դոգմատիզմը դեռևս բազմաթիվ հասարակություններին հակամարտություններում զրոյական արդյունքի է հասցրել, այլընտրանքային սցենարների մասին մտածելը շատ ավելի հստակ արդյունքներ կտա, քան դիմադրելը և հին մեթոդների վրա պնդելը, իսկ ինքնամեկուսացման և զսպման վրա պնդելը մեզ հիշեցնում է իմաստուն ասացվածքը. «Նույն նախադրյալներով նոր արդյունքների հասնել հնարավոր չէ»:
Քաղաքական գործիչների, փորձագետների, վերլուծաբանների և սովորական քաղաքացիների տարբեր շրջանակների միջև կարող են մեծ անհամաձայնություններ լինել առաջնորդության և քաղաքականության աշխարհում պրագմատիզմի սահմանման սահմանափակումների և սահմանափակումների, և նույնիսկ դրա շարունակականության բացասական և դրական հասկացությունների վերաբերյալ, սակայն, պրագմատիկ առաջնորդների ամենաակնհայտ բնութագիրը, որի մասին, հավանաբար, բոլորն են համաձայն, այն հեշտությունն ու արագությունն է, որով նրանք փոխում են ուղղությունը։ Աշխարհում, որտեղ պետության կարողությունները ավելի ու ավելի են կախված կապիտալի, գիտելիքների և տեխնոլոգիաների արտաքին հոսքերից, պրագմատիկները վայելում են կառուցվածքային առավելություն։ Համաշխարհային միտումների և մեր աշխարհում տիրող ներկայիս պայմանների համառոտ ակնարկը հստակ ցույց է տալիս, որ օրեցօր պրագմատիկ առաջնորդների և քաղաքական գործիչների աշխատանքի և գործունեության տարածքը դառնում է ավելի արդարացված և պատրաստ։ Տնտեսական ինտեգրման և փոխկախվածության բարդություններից մինչև արհեստական բանականության, կլիմայի փոփոխության և անհատականության գերիշխանության, կրթական և սոցիալական նորմերի փոփոխության, կենսակերպի բազմազանության և բազմակարծության, ինչպես նաև սոցիալական ինժեներիայի ապամոնտաժման վրա հիմնված թվային փոխակերպումները, ամեն ինչ ցույց է տալիս, որ նույնիսկ հուզական, բարդ և անկանխատեսելի Մերձավոր Արևելքը փոփոխությունների ճանապարհին է, և հեռու չէ, որ պրագմատիկները երկրների քաղաքական և տնտեսական ողջ միտումներն ու հոսանքները հիմնարար փոփոխությունների ճանապարհին առաջնորդեն։ Չպետք է մոռանալ, որ պրագմատիկ առաջնորդության ոճը Լիարժեք տեղավորվում է «մետրիկ» աշխարհի և շափորոշիչների հետ, որտեղ «իդեալը» և իդեալին հասնելու պահանջները հստակ են, ինչպես համակարգչային խաղում մակարդակի բարձրացման կանոնները, և անհատները ազատ են որոշելու, թե արդյոք իրենք ունեն խաղ մտնելու համար անհրաժեշտ դիմադրողականությունը, թե ոչ։