Στις 31 Μαΐου, στο κτίριο της ΕΣΗΕΑ πραγματοποιήθηκε διάλεξη με θέμα «Ανέκδοτες μαρτυρίες Αρμενίων αυτοπτών της Καταστροφής της Σμύρνης». Η εκδήλωση διοργανώθηκε από την Πρεσβεία της Δημοκρατίας της Αρμενίας στην Ελληνική Δημοκρατία και ήταν αφιερωμένη στην 100η επέτειο από τη Μικρασιατική καταστροφή.
Στην εκδήλωση απεύθυνε χαιρετισμό η Α.Ε πρέσβης της Δημοκρατίας της Αρμενίας στην Ελληνική Δημοκρατία κ. Τιγκράν Μγκρτσιάν.
Παρακάτω, παραθέτουμε την ομιλία του κ. Μγκρτσιάν.
Άγιε Πατέρα,
Σεβασμιότατε,
Αξιότιμοι μετέχοντες,
Κυρίες και κύριοι,
Η αποψινή εκδήλωση διαφέρει από τις άλλες εκδηλώσεις που αφιερώνει η Πρεσβεία της Δημοκρατίας της Αρμενίας στην Ελλάδα στα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή και την καταστροφή της Σμύρνης. Ο λόγος είναι ότι, καταρχάς, η κεντρική ομιλήτρια της αποψινής εκδήλωσης μας επισκέπτεται από την Αρμενία. Είναι η κυρία Τεχμινέ Μαρτογιάν, Διδάκτωρ ιστορίας, επιστημονική συνεργάτιδα του Μουσείου – Iνστιτούτου της Γενοκτονίας των Αρμενίων του Γερεβάν. Ο τομέας της κυρίας Μαρτογιάν είναι η καταστροφή της Σμύρνης. Δεύτερον, το θέμα της αποψινής διάλεξης -«Ανέκδοτες μαρτυρίες Αρμενίων αυτοπτών της Καταστροφής της Σμύρνης»- είναι επίσης μοναδικό. Πρόκειται για ανέκδοτες μαρτυρίες Αρμενίων που έχουν μεγάλη αξία και σημασία, όχι μόνο για την ιστορία του αρμενικού λαού, αλλά και για την ιστορία της Ελλάδας. Μιλάμε για τη μοίρα του χριστιανικού πληθυσμού της Σμύρνης -Αρμένιους και Έλληνες- τη γενική εικόνα και τις εξελίξεις, τόσο πριν το 1922 (χίλια εννιακόσια είκοσι δύο) όσο και μετά από αυτό.
Τα «Βιογραφικά σημειώματα» του Ονίκ Γαζεριάν και η «Αιμορραγούσα Σμύρνη» του Μικαέλ Μπαρτικιάν μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την ειρηνική ζωή των Αρμενίων και των Ελλήνων της Σμύρνης, την καθημερινή ζωή και για σημαντικά γεγονότα σε αυτή τη χριστιανική πόλη. Ταυτόχρονα ενημερώνουν για ένα σχέδιο υποκίνησης μίσους κατά των Αρμενίων και των Ελλήνων, τις πράξεις μαζικής βίας, τις προγραμματισμένες δολοφονίες, τον βίαιο εκτοπισμό και την ισλαμοποίηση αυτής της πόλης. Οι ιστορίες τους είναι αλληλένδετες και παρουσιάζουν μια γενική και ολοκληρωμένη εικόνα της γενοκτονίας των Αρμενίων και των Ελλήνων -μια γενοκτόνα πολιτική που ξεκίνησε με τις σφαγές του 1894 (χίλια οκτακόσια ενενήντα τέσσερα), εφαρμόστηκε σε διάφορα στάδια και συνεχίστηκε στον εικοστό αιώνα.
Πρέπει να σημειωθεί, ότι τα απομνημονεύματα του κύριου Μπαρτικιάν είναι πολύ σημαντικά για τη μελέτη της γενοκτονίας των Αρμενίων και των Ελλήνων, επειδή ο αυτόπτης μάρτυρας περιγράφει με ακρίβεια τα γεγονότα που έλαβαν χώρα: την καταστροφή της Σμύρνης και την περιπλάνηση της οικογένειάς του πριν εγκατασταθεί στη Σοβιετική Αρμενία.
Από την άλλη πλευρά, ο κύριος Ονίκ Γαζεριάν αφηγούμενος την ιστορία της οικογένειας του, μας μεταφέρει τις δοκιμασίες που προηγήθηκαν του Σεπτεμβρίου του 1922 (χίλια εννιακόσια είκοσι δύο), καθώς και τα ήθη και τις προκλήσεις με τις οποίες ήταν αντιμέτωπη η αρμενική οικογένεια.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία μου θα ήθελα να τονίσω για άλλη μια φορά τη σημασία και την ιδιαιτερότητα της σημερινής εκδήλωσης, και να ευχαριστήσω την κυρία Τεχμινέ Μαρτογιάν για τη σημερινή της διάλεξη και για τις δραστηριότητές της. Ελπίζω ότι θα μπορέσει να παρουσιάσει αυτά τα απομνημονεύματα σε ελληνική μετάφραση, καθιστώντας τα προσβάσιμα στο ευρύ ελληνικό κοινό.
Σας ευχαριστώ και πάλι για την παρουσία σας. Ευχαριστώ και την Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών για τη διοργάνωση αυτής της σημαντικής εκδήλωσης μαζί μας.