Ο πλυθισμός του Ναγκόρνο-Καραμπάχ λιμοκτονεί λόγω αποκλεισμού του διαδρόμου του Λατσίν
Dr. Ewelina U. Ochab* στο Forbes
Στις 7 Αυγούστου 2023, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για την ανησυχητική κατάσταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ως αποτέλεσμα του συνεχιζόμενου αποκλεισμού του Διαδρόμου του Λατσίν από το Αζερμπαϊτζάν. Όπως τόνισαν, ο αποκλεισμός, ο οποίος εμποδίζει τον μοναδικό δρόμο που συνδέει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ με την Αρμενία από τον Δεκέμβριο του 2022, έχει αφήσει τον πληθυσμό να αντιμετωπίζει «σοβαρές ελλείψεις βασικών τροφίμων, φαρμάκων και προϊόντων υγιεινής, επηρεάζοντας τη λειτουργία των ιατρικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και θέτοντας σε σημαντικό κίνδυνο τις ζωές των κατοίκων –ιδιαίτερα των παιδιών, των ατόμων με αναπηρία, των ηλικιωμένων, των εγκύων και των ασθενών». Επιπλέον, τα νοσοκομεία δυσκολεύονταν να παράσχουν περίθαλψη καθώς εξαντλούνται τα αποθέματα ιατροφαρμακευτικού υλικού. Οι εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ κάλεσαν το Αζερμπαϊτζάν να αποκαταστήσει αμέσως την ελεύθερη και ασφαλή κυκλοφορία προσώπων, οχημάτων και φορτίων κατά μήκος του διαδρόμου του Λατσίν, σύμφωνα με τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός του Νοεμβρίου 2020.
Ο Διάδρομος του Λατσίν είχε αποκλειστεί αρχικά από διαδηλωτές του Αζερμπαϊτζάν από τις 12 Δεκεμβρίου 2022, οι οποίοι φέρονται να διαμαρτύρονταν για το θέμα της υποτιθέμενης παράνομης εξόρυξης φυσικών πόρων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η διαμαρτυρία, που μπλόκαρε τον διάδρομο του Λατσίν, εμπόδισε την κανονική μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών από και προς τον θύλακα, συμπεριλαμβανομένων τροφίμων, καυσίμων και ιατρικών προμηθειών, με αποτέλεσμα να προκληθούν ελλείψεις προϊόντων στον θύλακα. Οκτώ μήνες αργότερα, η κατάσταση του λαού του Ναγκόρνο-Καραμπάχ μετατράπηκε σε έκτακτη ανθρωπιστική κρίση που απαιτεί επείγουσα απάντηση και το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει να αγνοεί τις εκκλήσεις για αντιμετώπιση της κατάστασης.
Στις 21 Δεκεμβρίου 2022, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάσισε να επιβάλει στην κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν, σύμφωνα με το άρθρο 39 του Κανονισμού του Δικαστηρίου, να λάβει όλα τα μέτρα που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του για να εξασφαλίσει την ελεύθερη και ασφαλή διέλευση από τον Διάδρομο του Λατσίν ασθενών που χρήζουν άμεσης ιατρικής περίθαλψης στην Αρμενία και άλλων ατόμων που είχαν αποκλειστεί στο δρόμο χωρίς καταφύγιο ή μέσα διαβίωσης.
Τον Φεβρουάριο του 2023, το Διεθνές Δικαστήριο (ICJ), το κύριο δικαστικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών, διέταξε προσωρινά μέτρα για να διασφαλίσει ότι το Αζερμπαϊτζάν θα άρει τον αποκλεισμό του Διαδρόμου του Λατσίν. Η διάταξη, η οποία έχει δεσμευτική ισχύ, αναφέρει ότι η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν, εν αναμονή της τελικής απόφασης στην υπόθεση και σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της βάσει της Διεθνούς Σύμβασης για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Φυλετικών Διακρίσεων (CERD), θα λάβει όλα τα μέτρα που έχει στη διάθεσή του για να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη κίνηση προσώπων, οχημάτων και φορτίων κατά μήκος του Διαδρόμου του Λατσίν και προς τις δύο κατευθύνσεις. Το Αζερμπαϊτζάν δεν εφάρμοσε ποτέ αυτήν τη διάταξη και ο Διάδρομος του Λατσίν εξακολουθεί να είναι αποκλεισμένος.
Στις 30 Ιουλίου 3023, ο υπουργός Εξωτερικών Antony J. Blinken συνομίλησε με τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγεβ για να εκφράσει βαθιά ανησυχία για την ανθρωπιστική κατάσταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Σύμφωνα με πληροφορίες, «ο υπουργός Μπλίνκεν υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη για την ελεύθερη διέλευση εμπορικών, ανθρωπιστικών και ιχ μέσω του διαδρόμου Lachin και τόνισε την ανάγκη για συμβιβασμό σε εναλλακτικές διαδρομές, ώστε οι ανθρωπιστικές προμήθειες να φτάσουν στον πληθυσμό του Ναγκόρνο-Καραμπάχ». Δεν είναι ξεκάθαρο ποια ήταν το αποτέλεσμα αυτής της συνομιλίας.
Στις 8 Αυγούστου 2023, ο Λουίς Μορένο Οκάμπο, ένας Αργεντινός δικηγόρος που υπηρέτησε ως ιδρυτικός εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, δημοσίευσε αποτέλεσμα εμπειρογνωμοσύνη σχετικά με τον αποκλεισμό του διαδρόμου του Λατσίν, υποστηρίζοντας ότι «υπάρχει εύλογη βάση να πιστεύουμε ότι μια γενοκτονία διαπράττεται κατά των Αρμενίων που ζουν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2023». Όπως επεσήμανε, ο αποκλεισμός του διαδρόμου του Λατσίν που εμποδίζει την πρόσβαση σε τρόφιμα, ιατρικές προμήθειες και άλλα είδη πρώτης ανάγκης «θα πρέπει να θεωρείται γενοκτονία σύμφωνα με το Άρθρο II (γ) της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας (Σύμβαση για τη Γενοκτονία): «Εσκεμμένη πρόκληση στην ομάδα συνθηκών ζωής που υπολογίζεται ότι θα επιφέρουν τη φυσική της καταστροφή.» Ο Οκάμπο πρόσθεσε επιπλέον, ότι «Δεν υπάρχουν κρεματόρια και δεν υπάρχουν επιθέσεις με μαχαίρι. Η πείνα είναι το αόρατο όπλο της γενοκτονίας. Χωρίς άμεση δραματική αλλαγή, αυτή η ομάδα Αρμενίων θα καταστραφεί σε λίγες εβδομάδες». Κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να ενεργήσει σύμφωνα με το καθήκον της ώστε να αποτρέψει την επερχόμενη γενοκτονία, σύμφωνα με το Άρθρο Ι της Σύμβασης για τη Γενοκτονία.
Οι αναφορές για τη δεινή κατάσταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ πρέπει επιτέλους να ληφθούν σοβαρά υπόψη και να ληφθούν μέτρα. Καθώς το Ναγκόρνο-Καραμπάχ λιμοκτονεί, η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να συνεχίσει να εθελοτυφλεί όπως έκανε τους τελευταίους οκτώ μήνες. Ο πλυθισμός του Ναγκόρνο-Καραμπάχ χρειάζεται επείγουσα βοήθεια χωρίς περαιτέρω δικαιολογίες.
*) Η Δρ. Ewelina U. Ochab είναι δικηγόρος, υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συγγραφέας. Είναι δικηγόρος προγράμματος στο Ινστιτούτο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Διεθνούς Δικηγορικού Συλλόγου (IBA) και συνιδρυτής του Συνασπισμού για την Αντιμετώπιση της Γενοκτονίας. Η Δρ. Ochab εργάζεται πάνω στο θέμα της γενοκτονίας, με ιδιαίτερη έμφαση στη δίωξη των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων σε όλο τον κόσμο.