(Άρθρο της Σοσί Tατικιάν, Συμβούλου Δημοσίας, Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής σε διεθνείς οργανισμούς, δημοσιευμένο στο EVN Report, μετάφραση από τα Αγγλικά. Μέρος Β’.)
Σοσί Tατικιάν
Στις 29 Ιουλίου, οι συνοριακές υπηρεσίες του Αζερμπαϊτζάν απήγαγαν και συνέλαβαν έναν ηλικιωμένο άνδρα, τον Vagif Khachatryan, ο οποίος μεταφερόταν στην Αρμενία από τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού (ICRC) για ιατρική περίθαλψη και του οποίου το όνομα κοινοποιήθηκε και εγκρίθηκε από όλες τις πλευρές εκ των προτέρων. Οι μεταφορές από τη ΔΕΕΣ σταμάτησαν επ’ αόριστον μετά από αυτή τη σύλληψη.
Αυτή η αυθαίρετη σύλληψη αποδεικνύει την εγκυρότητα πολλών σεναρίων που αναφέρθηκαν σε πρόσφατο άρθρο και άλλα σενάρια σε επόμενο. Ταυτόχρονα, καθιστά σαφείς νέες, ύποπτες απειλές από το Αζερμπαϊτζάν στους Αρμένιους του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και υπογραμμίζει την ύπαρξη ενός νέου επιπέδου μακροχρόνιας αρμενοφοβίας.
Όλοι οι Αρμένιοι άνδρες είναι στόχος
Μία από τις σημαντικές μακροπρόθεσμες ανησυχίες για τους Αρμένιους που αντιτίθενται στη ύπαρξη σημείου ελέγχου εκ μέρους του Αζερμπαϊτζάν και στη χρήση της οδού Aghdam πηγάζει από το ιστορικό κατασταλτικών επεμβάσεων και απαγωγών Αρμενίων σε σημεία ελέγχου που λειτουργούσαν από τις υπηρεσίες ασφαλείας του Αζερμπαϊτζάν τόσο κατά τη σοβιετική περίοδο αλλά ιδιαίτερα στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν η σύγκρουση είχε αρχίσει. Αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως παράνοια από ορισμένους, αποδεικνύεται ότι είναι μια βάσιμη ανησυχία μετά την απαγωγή και την κράτηση αυτού του αμάχου.
Όπως έγραψα σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε λίγο πριν από την εγκατάσταση του σημείου ελέγχου τον Απρίλιο, το Αζερμπαϊτζάν στόχευε να δημιουργήσει στο Διάδρομο του Λατσίν ένα σημείο ελέγχου… «το οποίο δεν θα έλυνε το ζήτημα της ελευθερίας μετακίνησης μεταξύ Ναγκόρνο-Καραμπάχ και Αρμενίας, αλλά θα το επέτεινε. Επιπλέον, δεδομένου ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένο αίσθημα ανασφάλειας… Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς οι υπηρεσίες ασφαλείας του Αζερμπαϊτζάν που ελέγχουν οποιοδήποτε σημείο ελέγχου θα αντιμετώπιζαν τους Αρμένιους του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Πιθανότατα αυτό θα οδηγήσει σε αυθαίρετες συλλήψεις Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπως των εκπροσώπων των φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης και ανδρών σε ηλικία στράτευσης και παρενόχληση γυναικών και παιδιών όπως εκδηλώθηκε στο περιστατικό εκφοβισμού παιδιών που προσπαθούσαν να επιστρέψουν από την Αρμενία στο Ναγκόρνο- Καραμπάχ στις 17 Ιανουαρίου».
Η μόνη διαφορά μεταξύ αυτής της πρόβλεψης και αυτού του περιστατικού είναι ότι ο συλληφθείς δεν είναι σε ηλικία στράτευσης, αλλά είναι 68 ετών. Το Γραφείο του Προέδρου του Αζερμπαϊτζάν, το Υπουργείο Εξωτερικών και η Εισαγγελία έσπευσαν να τον κατηγορήσουν ότι διέπραξε εγκλήματα πολέμου στην περιοχή Khojalu το 1991, τα οποία διερευνώνται αποδιεθνείς φορείς και να ισχυριστούν ότι είναι νόμιμο για το Αζερμπαϊτζάν να τον συλλάβει και να ασκήσει δίωξη εις βάρος του. Οι αζερικές αρχές κατέστησαν σαφές ότι είναι μόνο το πρώτο άτομο που κρατείται και διώκεται ως μέρος της «αποκατάστασης της δικαιοσύνης» — ή μάλλον εκδίκησης. Αγνόησαν την ιατρική του κατάσταση, ότι ήταν καθ’ οδόν για να τύχει ιατρικής περίθαλψης, ήταν υπό την προστασία της ΔΕΕΣ και οι ίδιες είχαν εγκρίνει εκ των προτέρων το όνομά του ως μέρος του καταλόγου των εξουσιοδοτημένων για μεταφορά ασθενών. Τα περισσότερα δημόσια πρόσωπα και ειδικοί του Αζερμπαϊτζάν χαιρέτησαν τη σύλληψη, γράφοντας ότι όλοι όσοι έχουν συμμετάσχει σε πόλεμο κατά του Αζερμπαϊτζάν πρέπει να διωχθούν. Σημείωσαν επίσης ότι οι Αρμένιοι έχασαν την ευκαιρία τους μη αποδεχόμενοι την προσφορά «αμνηστίας» με αντάλλαγμα τη διάλυση των θεσμών διακυβέρνησής τους που έκανε ο Αλίεφ σε ομιλία του δύο μήνες νωρίτερα. Μια προσφορά που ακουγόταν σαν απειλή, όπως οι περισσότερες δηλώσεις του Αλίεφ, και ένα ακόμη εργαλείο καταναγκασμού αντί των διαπραγματεύσεων Μπακού-Στεπανακέρτ υπό την αιγίδα ενός διεθνούς μηχανισμού για την ασφάλεια και τα δικαιώματα των Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Πιθανότατα, οι καταγγελίες σε βάρος του Khachatryan είναι κατασκευασμένες. Ο Υπερασπιστής των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Αρμενίας δήλωσε ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για τη συμπερίληψη του απαχθέντος σε καταλόγους διεθνώς καταζητούμενων και το αρμενικό υπουργείο Εξωτερικών υπογράμμισε τη χρήση ψευδών αφηγήσεων από το Αζερμπαϊτζάν. Ακόμη και ορισμένα δημόσια πρόσωπα του Αζερμπαϊτζάν υπαινίχθηκαν ότι είναι τεχνικά απίθανο να υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα σε σχέση με τις κατηγορίες που αφορούν συγκεκριμένα άτομα που σχετίζονται με τον Πρώτο Πόλεμο του Καραμπάχ. Σύμφωνα με ελέγχους γεγονότων, η φωτογραφία του Khachatryan που έδωσαν στη δημοσιότητα οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν προέρχεται από μια φωτογραφία του 1994 που είχε δημοσιευτεί στη ρωσική εφημερίδα Kommersant και αφορούσε στην πραγματικότητα έναν άλλο άνδρα, αζερικής εθνικότητας. Η φωτογραφία αυτή είχε ληφθεί σε μια περιοχή που τον Μάιο του 1994 ελεγχόταν από το Αζερμπαϊτζάν. Μια άλλη φωτογραφία είχε ληφθεί στον Λίβανο .
Ακόμα κι αν η κατηγορία που απαγγέλθηκε στον κρατούμενο ήταν αληθινή, είναι αδύνατο γι’ αυτόν να τύχει δίκαιης δίκης σε μια χώρα με μια από τις χειρότερες επιδόσεις αναφορικά με τα πολιτικά δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες, η οποία δεν διαθέτει ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα και εφαρμόζει μια κρατική πολιτική εθνοτικού μίσους κατά των Αρμενίων, όπως αναφέρεται από πολλούς αρμενικούς και διεθνείς οργανισμούς. Μόνο οι μηχανισμοί μεταβατικής δικαιοσύνης και μια ανεξάρτητη διεθνής έρευνα μπορούν να καθορίσουν και να διασφαλίσουν τη λογοδοσία για φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια μιας εθνοτικής σύγκρουσης. Η αυθαίρετη κράτηση ενός ατόμου καθ’ οδόν για ιατρική περίθαλψη υπό την προστασία της ΔΕΕΣ αποτελεί παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και ασέβεια προς τη ΔΕΕΣ. Η τελευταία κατηγορήθηκε ακόμη και για «λαθραία διακίνηση εγκληματία πολέμου» από ορισμένες προσωπικότητες του Αζερμπαϊτζάν.
Το πιο σημαντικό είναι ότι, δεδομένου ότι κάθε ικανός άνδρας άνω των 18 ετών έχει υπηρετήσει στις δυνάμεις αυτοάμυνας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ βάσει στρατολόγησης, είτε κατά τη διάρκεια του Πρώτου Πολέμου του Καραμπάχ, είτε κατά τη διάρκεια του Τετραήμερου Πολέμου του 2016, είτε στον πόλεμο του 2020 στο Αρτσάχ, οι υπηρεσίες ασφαλείας του Αζερμπαϊτζάν ενδέχεται να στοχοποιούν και να κρατούν όλο και περισσότερους άνδρες στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, κάτι που μπορεί να μετατραπεί σε αριθμητική αποψίλωση του ανδρικού πληθυσμού του Ναγκόρνο-Καραμπάχ που μοιάζει με το σενάριο της Σρεμπρένιτσα. Ορισμένοι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από το Αζερμπαϊτζάν προτείνουν τη νόμιμη στοχοποίηση ακόμη και των ανήλικων αγοριών, καθώς είναι δυνητικοί στρατιώτες. Χωρίς τη συνοδεία ανδρών, οι γυναίκες και τα παιδιά δεν αισθάνονται ασφαλείς ούτε να περάσουν το σημείο ελέγχου, και αν ρισκάρουν, η ασφάλειά τους δεν είναι εγγυημένη. Οι αναφορές ότι γιατροί από το Αζερμπαϊτζάν θα αρχίσουν να επιθεωρούν ασθενείς που μεταφέρονται στην Αρμενία για ιατρική περίθαλψη, αποτελούν επίσης παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προκάλεσαν ένα αίσθημα ψυχικού τρόμου και φόβο εξευτελιστικής μεταχείρισης.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι και οι τρεις πόλεμοι στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ξεκίνησαν από το Αζερμπαϊτζάν, επομένως οι Αρμένιοι αμύνονταν. Η αυτοάμυνα είναι ένα εγγενές και θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και το ότι ζουν σε ένα μη αναγνωρισμένο de facto κράτος ή είναι μέλη του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος δεν δίνει στα κράτη το δικαίωμα να προβούν σε συλλογική τιμωρία τους.
Σύμφωνα με το ψήφισμα 2625 (XXV) της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών που υιοθετήθηκε το 1970, «κάθε κράτος έχει καθήκον να απέχει από κάθε βίαιη ενέργεια που στερεί από τους λαούς το δικαίωμά τους στην αυτοδιάθεση, την ελευθερία και την ανεξαρτησία […] Η βία για τη στέρηση της εθνικής τους ταυτότητας από τους λαούς συνιστά παραβίαση των αναφαίρετων δικαιωμάτων τους και της αρχής της μη επέμβασης». Ένα απόσπασμα από τη Συμβουλευτική Γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου για την υπόθεση του Κοσσυφοπεδίου του 2010 υπογραμμίζει ότι «[κανένα] κράτος δεν μπορεί να επικαλεστεί την εδαφική του ακεραιότητα για να διαπράξει θηριωδίες (όπως πρακτικές βασανιστηρίων, εθνοκάθαρσης και μαζικού αναγκαστικού εκτοπισμού του πληθυσμού), ούτε να τις διαπράξει επικαλούμενο την κρατική του κυριαρχία, ούτε να διαπράττει θηριωδίες και στη συνέχεια να βασίζεται στην αξίωση της εδαφικής του ακεραιότητας παρά τα αισθήματα και τις αναπόφευκτες δυσαρέσκειες του «λαού» ή του «πληθυσμού» που έχει πέσει θύμα. […] Τέτοιες φρικαλεότητες ισοδυναμούν με μια παράλογη ανατροπή των σκοπών του Κράτους, που δημιουργήθηκε και υπάρχει για τους ανθρώπους, και όχι το αντίστροφο».
Κλιμάκωση ψευδών αφηγήσεων με στόχο τον στιγματισμό των Αρμενίων
Την παραμονή αυτής της αυθαίρετης κράτησης, η μηχανή προπαγάνδας του Αζερμπαϊτζάν ενέτεινε τον μακροχρόνιο πόλεμο των ψευδών αφηγήσεων και του ρεβιζιονισμού της ιστορίας σε σχέση με τη σύγκρουση και για πρώτη φορά άρχισε να αποκαλεί επιθετικά και ρητά τους Αρμένιους «ναζί». Η εφημερίδα «Azerbaijani Times» δημοσίευσε ένα άρθρο με τον προκλητικό τίτλο «Ο Χίτλερ είναι πιο ανθρωπιστής από οποιονδήποτε Αρμένιο ηγέτη» αναφερόμενο στις δηλώσεις του Αρμένιου πρωθυπουργού Πασινιάν με τις οποίες προειδοποιούσε για τις ενδείξεις σχεδιαζόμενης εθνοκάθαρσης των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και ενός άλλου Αζερμπαϊτζάν. Τα μέσα ενημέρωσης έκαναν την ίδια σύγκριση. Λόγω της καταγγελίας από εβραϊκές οργανώσεις που διαμαρτύρονταν για τη χρήση της λέξης «ανθρωπισμός» για τον Χίτλερ, ο τίτλος τροποποιήθηκε ως «Όλοι οι Αρμένιοι ηγέτες είναι τόσο κακοί όσο ο Χίτλερ». Όπως έγραψε στο Twitter ο Αμερικανός ερευνητής Αλεξάντερ Θάτσερ, αυτό δεν φαίνεται τυχαίο όταν το Αζερμπαϊτζάν έχει γίνει ένα απολυταρχικό, αλυτρωτικό, εθνικιστικό, επεκτατικό και μιλιταριστικό κράτος.
Αυτή η προπαγάνδα καταδεικνύει πως το βαθύ κράτος έχει εμφυτεύσει συστηματικά την αρμενοφοβία στη νοοτροπία των Αζερμπαϊτζανών, με στόχο να στιγματίσει και να δαιμονοποιήσει τους Αρμένιους για να αποφύγει την ευθύνη του Αζερμπαϊτζάν για τη σύγκρουση και να νομιμοποιήσει τη στρατιωτική του επιθετικότητα και την εθνοκάθαρση κατά των Αρμενίων. Είναι επίσης μια απόπειρα επίθεσης κατά της ταυτότητας, της αυτοεικόνας και της αυτοαντίληψης των Αρμενίων, η οποία για πολύ καιρό ήταν αυτή ενός θυματοποιημένου αλλά ανθρωπιστικού έθνους.
Γενικά, μετά τη νίκη της στον Πρώτο Πόλεμο του Καραμπάχ, η Αρμενία απέτυχε να προωθήσει τις διπλωματικές της αφηγήσεις, υιοθετώντας μια προσέγγιση αντιδραστικής και παθητικής διπλωματίας. Αντίθετα, το Αζερμπαϊτζάν διεξήγαγε έναν προληπτικό πόλεμο αφηγήσεων για 30 χρόνια, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως θύμα της αρμενικής επιθετικότητας, παρά το γεγονός ότι αυτό το ίδιο ξεκίνησε τον πόλεμο ως απάντηση στο ειρηνικό κίνημα των Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ για αυτοδιάθεση. Η προπαγάνδα των Αζέρων έγινε ακόμη πιο σκληρή μετά τη νίκη τους στον πόλεμο του 2020, την νίκη στον οποίο εμφανίζουν ως αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας του Αζερμπαϊτζάν και της «ιστορικής δικαιοσύνης», προχωρώντας ταυτόχρονα σε συστηματικές απειλές και εδαφικές διεκδικήσεις κατά των Αρμενίων.
Μία από τις κύριες κατηγορίες που παρουσιάζει το Μπακού είναι η «γενοκτονία στο Khojalu» που φέρεται να διαπράχθηκε από Αρμένιους το 1992, την οποία οι Αρμένιοι αντιλαμβάνονται ως δικανικό ισχυρισμό προκειμένου οι Αζέροι να αποφύγουν την ευθύνη για τις σφαγές που διέπραξαν οι ίδιοι εναντίον των Αρμενίων. Ειδικότερα, οι Αρμένιοι υπενθυμίζουν ότι η απάντηση του Αζερμπαϊτζάν στις αποφάσεις του περιφερειακού κοινοβουλίου της Αυτόνομης Περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (NKAO) ήταν οι σφαγές στο Sumgait και το Kirovabad (τώρα Ganja) το 1988 και στο Μπακού το 1990, ακολουθούμενες από την επιχείρηση “Koltso” (Δακτύλιος), σε συνεργασία με τα σοβιετικά στρατεύματα, η εκδίωξη του πληθυσμού των περιοχών Getashen και Shahumyan του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και η σφαγή της Maraga το 1992. Υπάρχουν διαφορετικές μαρτυρίες και απόψεις τόσο στο Αζερμπαϊτζάν όσο και στην Αρμενία σχετικά με το τι συνέβη στο Khojalu που ποικίλλουν από έναν ισχυρισμό για «γενοκτονία Αζερμπαϊτζάν» από Αρμένιους μέχρι μια «παραχάραξη και παραποίηση» των γεγονότων. Σύμφωνα όχι μόνο με τις αρχές του Ναγκόρνο Καραμπάχ αλλά και τον τότε πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Mutalibov, οι Αρμένιοι είχαν παράσχει ένα διάδρομο στους πολίτες του Αζερμπαϊτζάν για να φύγουν από το Khojalu. Κατά τον Thomas de Waal, συγγραφέα του βιβλίου «Black Garden» ο θάνατος αμάχων κατά την κατάληψη του οικισμού Khojalu ήταν αποτέλεσμα «αυθόρμητων», αλλά όχι «εσκεμμένων» ενεργειών». Στο βιβλίο της, η Αρμένισα μελετήτρια Hranush Kharatyan εξήγησε την προετοιμασία και την κατάληψη του Khojalu από τις ένοπλες δυνάμεις του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τα αμυντικά του σχέδια από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν, τις διαδικασίες μετά τη σύλληψη, την τύχη του πληθυσμού του και τους λόγους παρουσίασής του ως «γενοκτονία».
Όπως έχω αναλύσει σε προηγούμενο άρθρο που ασχολείται με στρεπτόδικους ισχυρισμούς για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλήματα πολέμου από το Αζερμπαϊτζάν, κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων, εκτοπισμός του πληθυσμού και παραβιάσεις του ανθρωπιστικού δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαπράττονται από όλες τις πλευρές (η Πρώην Γιουγκοσλαβία είναι προφανές παράδειγμα αυτού). Έτσι, είναι πολύ συνηθισμένο στις διεθνικές συγκρούσεις κάθε πλευρά να πιστεύει ότι είναι το ένα και μοναδικό θύμα στη σύγκρουση και η άλλη πλευρά είναι ο θύτης. Οι ακόλουθοι παράγοντες μπορούν να ληφθούν υπόψη για τον καθορισμό του επιπέδου λογοδοσίας των μερών για εγκλήματα πολέμου: εάν ήταν επιθετικά ή αντιδραστικά, ποιος τα διέπραξε πρώτος, με ποιες μεθόδους, ποιος τα διεξήγαγε σε μεγαλύτερη κλίμακα και ποια ήταν η πρόθεση.
Συμπεράσματα
Αυτή η εξέλιξη σημαίνει ότι μετά από αυτή την αυθαίρετη κράτηση κανένας άνδρας και, ενδεχομένως, και μη άνδρας δεν είναι πιθανό να αισθάνεται ασφαλής να περάσει από το σημείο ελέγχου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι βαριά άρρωστοι και χρειάζονται ιατρική περίθαλψη στην Αρμενία. Καθιστά επίσης εντελώς άσκοπη τη συχνή και διαστρεβλωμένη πρόταση στους Αρμένιους να χρησιμοποιήσουν την οδό του Αγντάμ για να «ψωνίσουν» στις περιοχές υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν και ρίχνει φως στους λόγους για τους οποίους οι Αρμένιοι ήταν κατηγορηματικοί αντίθετοι στο να εξετάσουν τη χρήση αυτής της οδού.
Επιπλέον, το Αζερμπαϊτζάν αρνείται την πρόταση των διεθνών διαμεσολαβητών να ξεκινήσει διάλογο με τους Αρμένιους του Ναγκόρνο-Καραμπάχ σχετικά με τα δικαιώματά τους και τις εγγυήσεις ασφαλείας, δημιουργώντας έτσι εμπόδια και για την ειρηνευτική διαδικασία με την Αρμενία. Αντίθετα, το Μπακού χρησιμοποιεί στρατιωτικές και μη στρατιωτικές τακτικές εξαναγκασμού κατά των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Το Αζερμπαϊτζάν έχει μετατρέψει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ σε ένα μεγάλο στρατόπεδο συγκέντρωσης, κρατώντας 120.000 αμάχους υπό πολιορκία, βαθαίνοντας την ανθρωπιστική κρίση, προκαλώντας λιμοκτονία, στερώντας τους ακόμη και από τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους, εντείνοντας το αίσθημα σωματικής τους ανασφάλειας και τρομοκρατώντας τους ψυχολογικό. Επιδιώκει έναν προφανή στόχο: να τους κάνει να ζητήσουν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, να πεθάνουν από την πείνα ή να τους υποταχθούν στον άμεσο και πλήρη έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν, να τους κάνει να απαρνηθούν βίαια την εθνική τους ταυτότητα ή οποιαδήποτε εγγύηση για ασφάλεια και δικαιώματα. Το Αζερμπαϊτζάν υπονοεί επίσης συστηματικά και ρητά ότι η εναλλακτική είναι μια νέα στρατιωτική επίθεση κατά των Αρμενίων. Έτσι, πειραματίζεται με οποιαδήποτε μέθοδο για την εθνοκάθαρση των Αρμενίων.
Είναι επίσης προφανές ότι υπό την αυξανόμενη διεθνή πίεση να ανοίξει ο διάδρομος και να διαπραγματευτεί με τους Αρμένιους του Ναγκόρνο-Καραμπάχ για τις εγγυήσεις για την ασφάλεια και τα δικαιώματά τους, το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί να σώσει την επιδεινούμενη διεθνή φήμη του αλλάζοντας τις αφηγήσεις και στρέφοντας τις εναντίον των Αρμενίων. Διεξάγει μια συστηματική και επιθετική εκστρατεία παραπληροφόρησης, ψευδών αφηγήσεων και αρμενοφοβίας, εντείνοντάς την σε πρωτοφανή επίπεδα. Δεν αναγνωρίζει καμία ευθύνη της για τις βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης, για την έναρξη τριών πολέμων και αρκετών σφαγών για την καταστολή του νόμιμου κινήματος κατά της καταπίεσης των Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, και παρουσιάζει στρεπτόδικους ισχυρισμούς και απαιτήσεις προς τους Αρμένιους.
Οι εθνοτικές συγκρούσεις δεν είναι ποτέ εντελώς ασπρόμαυρες: οι ισχυρισμοί από οποιαδήποτε πλευρά της σύγκρουσης σε σχέση με φρικαλεότητες που μπορεί να έχουν συμβεί στην ιστορία της θα αντιμετωπιστούν μέσω διεθνών ανεξάρτητων νομικών μηχανισμών και το τραύμα τους θα επουλωθεί μέσω μηχανισμών μεταβατικής δικαιοσύνης ως μέρος μιας μακροπρόθεσμης διαδικασίας συμφιλίωσης. Ωστόσο, μια τέτοια διαδικασία είναι άκαιρη και ψευδεπίγραφη, υπό τις παρούσες συνθήκες όταν οι Αρμένιοι στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ αντιμετωπίζουν μια άμεση απειλή υποταγής και εθνοκάθαρσης.